از روش کالیبراسیون دتکتور گاز تا 3 نوع گاز مناسب کالیبراسیون

دتکتور گاز یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی در محیط‌های صنعتی، پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و بسیاری از فضاهای کاری است. اگرچه خرید دتکتور گاز نقش مهمی در افزایش ایمنی محیط‌های صنعتی و پیشگیری از حوادث ایفا می‌کند اما بدون کالیبراسیون منظم، وجود دتکتور گاز کمکی به افزایش ایمنی نخواهد کرد. در این مقاله به معرفی کالیبراتور دتکتور گاز، نحوه کالیبره کردن دتکتور گاز و بررسی بهترین روش‌ها برای کالیبراسیون دتکتور گاز می‌پردازیم.

خرید کالای ابزار دقیق برای پروژه‌های صنعتی نیازمند دقت و انتخاب برندهای معتبر است. آمازون ابزار در مسیر انتخاب کالای ابزار دقیق مناسب، یاریگر شماست.

کالیبراسیون دتکتور گاز چیست؟ 

کالیبراسیون دتکتور گاز فرآیندی است که طی آن دقت اندازه‌گیری دستگاه بررسی و اصلاح می‌شود. کالیبره دتکتور گاز موجب می‌شود که دستگاه بتواند به درستی میزان گاز موجود در محیط را تشخیص دهد. این فرآیند معمولاً شامل اعمال گاز مرجع با غلظت مشخص و تنظیم سنسور بر اساس آن است.

تفاوت کالیبراسیون  دتکتور گاز با تست عملکرد 

در تست عملکرد یا Bump Test تنها بررسی می‌شود که آیا دتکتور واکنش مناسبی به گاز دارد یا خیر، اما در کالیبراسیون دقت اندازه‌گیری دستگاه نیز تنظیم می‌شود.

چرا باید دتکتور گاز را کالیبره کنیم؟

• کاهش دقت سنسورها به مرور زمان
• تأثیر شرایط محیطی مانند دما، رطوبت و گردوغبار
• الزامات استانداردهای ایمنی صنعتی
• جلوگیری از آلارم‌های اشتباه یا عدم تشخیص نشت گاز

انواع گازهای کالیبراسیون

برای تنظیم دقیق دتکتورها، استفاده از گازهای استاندارد کالیبراسیون ضروری است. این گازها در سه نوع اصلی دسته‌بندی می‌شوند:

1. گاز کالیبراسیون صفر (Zero Calibration Gas)

گازی بی‌اثر مانند نیتروژن یا هلیوم که هیچ‌ گونه گاز هدف در آن وجود ندارد. این گاز برای تنظیم پایه (baseline) دستگاه و تعیین نقطه صفر سنسور استفاده می‌شود.

2. گاز کالیبراسیون تک‌گازه (Single Calibration Gas)

 گاز حاوی یک ترکیب خاص با غلظت مشخص که برای تنظیم دتکتور نسبت به همان گاز هدف استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال، CO یا H2S.

3. گاز کالیبراسیون اسپن (Span Calibration Gas)

 مخلوطی از چند گاز مختلف با غلظت‌های دقیق برای تنظیم دتکتورهایی که چند سنسور دارند یا برای تست دقیق‌تر اسپن (نقطه حساسیت).

3 روش کالیبراسیون دتکتور گاز

اگر چه با خرید کالیبراتور دما می‌توانید از صحت عملکرد سنسورها و تجهیزات حرارتی اطمینان حاصل کنید اما کالیبراتور دتکتور گاز به صورت یک ابزار دقیق وجود ندارد.

 براساس استانداردهای صنعتی، کالیبراسیون سنسورهای گاز به سه روش اصلی انجام می‌شود:

1. کالیبراسیون اسپن یا دو نقطه‌ای 

 در روش اسپین یا دونقطه ای(Span / Two-point Calibration)، کالیبراسیون دتکتور گاز، سنسور ابتدا با یک گاز بی‌اثر (مانند نیتروژن) برای تنظیم مقدار صفر کالیبره می‌شود. سپس از یک گاز کالیبراسیون با غلظت مشخص برای تنظیم نقطه اسپن استفاده می‌شود. این روش دو مرحله‌ای دقت بالایی ایجاد می‌کند و برای دتکتورهایی که باید به تغییرات غلظت به‌طور دقیق پاسخ دهند، ضروری است. این روش همچنین امکان بررسی منحنی پاسخ سنسور را فراهم می‌سازد و نتایج بسیار دقیقی ارائه می‌دهد.

2. کالیبراسیون تک نقطه‌ای 

در  روش تک نقطه ای(Single Point Calibration)،  فقط یک گاز کالیبراسیون با غلظت مشخص به سنسور اعمال می‌شود. این روش سریع‌تر و ساده‌تر است اما فقط یک نقطه از محدوده اندازه‌گیری تنظیم می‌شود. اگرچه این روش در بسیاری از موارد کاربردی است، اما نمی‌تواند خطی بودن پاسخ سنسور را تضمین کند. این روش بیشتر برای بررسی سریع عملکرد کلی سنسور یا در فواصل کوتاه بین کالیبراسیون کامل به کار می‌رود.

3. کالیبراسیون خودکار زمینه‌ای

در  روش خودکار زمینه ای(Automatic Background Calibration)، در برخی دتکتورهای پیشرفته که قابلیت خودکالیبره شدن دارند، اجرا می‌شود. دستگاه به طور پیوسته داده‌های محیطی را تحلیل می‌کند و در صورت تشخیص انحراف از مقادیر استاندارد، به‌طور خودکار مقادیر سنسور را اصلاح می‌کند. این سیستم‌ها معمولاً در شرایطی که دستگاه در محیطی با ترکیبات پایدار نصب شده باشد بهترین عملکرد را دارند. اگرچه این روش نیاز به دخالت انسانی ندارد، اما در محیط‌هایی با تغییرات زیاد ترکیبات گازی ممکن است دقت کمتری داشته باشد.

تفاوت روش های کالیبراسیون دتکتور گاز

در جدول زیر روش های کالیبراسیون دتکتور گاز را به منظور  یافتن بهترین روش برای کالیبراسیون دتکتور گاز باهم مقایسه کرده ایم:

از مزایای کالیبراسیون منظم می توان به:

• تضمین دقت اندازه‌گیری
• کاهش احتمال هشدارهای نادرست یا عدم تشخیص گاز خطرناک
• افزایش طول عمر مفید دتکتورها
• رعایت الزامات ایمنی و استانداردهای صنعتی

اشاره کرد.

نتیجه گیری

فرآیند کالیبره کردن دتکتور گاز یکی از اصلی‌ترین اقدامات جهت حفظ دقت و عملکرد مطلوب تجهیزات ایمنی در صنایع مختلف است. 

کالیبراسیون دتکتور گاز نه‌تنها موجب افزایش ایمنی در محیط‌های کاری می‌شود، بلکه از هشدارهای نادرست و نقص عملکرد نیز جلوگیری می‌کند. 

همان‌طور که در این مقاله بررسی شد، روش‌های مختلفی برای کالیبره دتکتور گاز وجود دارد و انتخاب بهترین روش کالیبراسیون دتکتور گاز باید بر اساس نوع سنسور، شرایط محیطی و الزامات ایمنی صورت گیرد. از کالیبراسیون دو نقطه‌ای که به‌عنوان دقیق‌ترین روش شناخته می‌شود، تا کالیبره کردن دتکتور گاز با روش‌های تک نقطه‌ای یا خودکار، همه این گزینه‌ها می‌توانند نقش مؤثری در بهینه‌سازی عملکرد تجهیزات ایفا کنند. 

با انتخاب صحیح روش کالیبراسیون و استفاده از گازهای مرجع استاندارد، می‌توان اطمینان حاصل کرد که سیستم‌های ایمنی به‌درستی عمل کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

آمازون ابزار ، یکی از تامین کنندگان معتبر انواع دتکتورهای گاز است که با تامین برندهای معتبر و کمیاب تجهیزات ابزار دقیق، راحتی خرید را برای مشتریان خود به ارمغان می‌آورد.

پرسش های متداول

1. چرا کالیبراسیون دتکتور گاز اهمیت دارد؟

کالیبراسیون دتکتور گاز باعث افزایش دقت اندازه‌گیری، جلوگیری از هشدارهای نادرست، تشخیص دقیق نشت گاز و رعایت الزامات ایمنی صنعتی می‌شود. بدون کالیبراسیون منظم، عملکرد دتکتور به مرور دچار اختلال خواهد شد.

2. بهترین روش کالیبراسیون دتکتور گاز کدام است؟

روش کالیبراسیون اسپن یا دو نقطه‌ای دقیق‌ترین روش محسوب می‌شود، زیرا هم مقدار صفر و هم نقطه حساسیت سنسور تنظیم می‌شود. البته انتخاب روش مناسب باید بر اساس نوع سنسور، شرایط محیطی و کاربرد مشخص گردد.

3. تفاوت تست عملکرد (Bump Test) با کالیبراسیون چیست؟

در تست عملکرد تنها بررسی می‌شود که آیا دتکتور به گاز واکنش نشان می‌دهد یا نه، اما در کالیبراسیون دقت اندازه‌گیری تنظیم و اصلاح می‌شود. بنابراین کالیبراسیون کامل‌تری نسبت به تست عملکرد است.